Luz Fandiño: Velaí,í,í que me pediron que para,a,a a conmemoración do 17 de maio,o,o que e,e,e recitara algo. Velaí,í,í e,e,e daquela, García-Sabell que era, como era?
Antonio Reigosa: Delegado do Goberno.
Luz Fandiño: É ver/ E despois aínda (...)
Antonio Reigosa: Delegado do Goberno.
Luz Fandiño: Delegado do Goberno. Veu García-Sabell alí, e acordaron no coro (...) Eu estaba, tamén, de vocal na,a,a xuntanzas que tiñamos da diretiva. E,e,e cando dixeron de darlle 'un vino español' a García-Sabell, e,e,e un rapaz que era anarquista, Santi, e mais eu votamos que non.
Antonio Reigosa: ((Ri))
Luz Fandiño: "Pero ¿por qué Luz? Digo: "Por que? Porque ese señor é un traidor a Galicia". E,e,e vén resultando, mira ti, volvo un chisquiño atrás, que cando foi García-Sabell a,a,a ao Centro Galego (...) Eu, claro, era pola semana, non podía ir, pero o señor Ares informábame, ou as fillas. E,e,e deu un discurso seique brillantísimo, e terminou decindo: "De pouco lle vale a moitos galegos levar (e,e,e ai, espera!) tiduos na billeteira si non levan galeguidade, galeguidade e galeguidade". 
Claro, a xente aplaudiu. Eu non estaba.
Antonio Reigosa: Eso, foi García-Sabell. O que o dixo.
Luz Fandiño: Si. E,e,e bueno, eu,u,u logo,o,o conocín a outra parte. Bueno, para min xa era un traidor, non? Que necesidade tiña el (...) Non morría de fame.
Antonio Reigosa: Non.
Luz Fandiño: El era médico. El, bueno. E díxenlle: "É que si lle queredes dar un viño, que conste que eu non o aprobo tampouco, pero dádelle un viño galego ou un viño francé,é,és. O viño español xa llo van a dar na casa de España".
Antonio Reigosa: Claro.
Luz Fandiño: Claro está, eu perdín. Fomos a votació,ó,ón e perdín, pero,o,o fun, incluso. Eu non sabía o que ía a facer, xúrovolo. Non sabía. Pero eu sabía que tiña que facer algo. Bueno,o,o fun axudar a poñe-las mesas, e unha que me dixo ironicamente: "Luz, perdiche-la,a,as eleció,ó,óns, e,e,e e vés a traballar". Digo: "Si,i,i porque mira, os de esquerdas sabemos perder tamén". 
Non? Non se puxeron farrucos comigo porque eu traballaba coma outra calquera alí. E velaí(...) Ah! O día antes, el dera o discurso en castelán.  
Antonio Reigosa: Imaxinaba. 
Luz Fandiño: En castelán. Eu pregunteille, ao que daquela era o presidente, que era no centro gale/ no, no Toxo, no Toxo (...) E soportábanme, eh! Aí, si. Non me reprochaban de falar en galego. E,e,e vén o presidente dice: "Luz, mira é que mentres que os rapaces e as rapazas cámbianse de roupa para,a,a bailar, ti podías recitar algo?". Joder! Ah! Pero primeiro, eu estaba pendente da porta, e a porta tiña cristais deses rugosos, pero que se nota cando a,a,alguén quere entrar. Velaí que comezou a miña ación. Abrinlle a porta. Efectivamente, viña García-Sabell, viña un que se chamaba de,e,e sobrenombre ou nome de guerra, ou o que fora, e,e,e Carballo,o,o e,e,e o segredario, e a muller de García-Sabell, e,e,e o segredario de la Casa de España, no vaya a ser que,e,e la influencia podía,a,a mancillarlo. Non? Entón, abrín a porta. Maldito si tiña ganas de decirlle o que dixen. E díxe,e,enlle: "Benvidos a este fogar galego". Ah, ah! Foi el, e díxolle ao segredario: "Bueno, ahora tes que perdoar, pero eu agora teño que falar en galego porque vou entrar nun fogar galego". -"Oh, si, si, si no te preocupes porque yo, también, sé hablar un poco de gallego". Fíxate que, que marabilla! Verdá? Entó,ó,ón, foi cando o presidente veume a pedir de, si eu recitaba algo. Velaí, velaí! E, primeiro recitei (...) Bueno, eu teño a Rosalía casada con Curros. A verdá, Murguía non me inspira. Non? E,e,e o poema comezaba decindo, primeiro a Rosalía:

Non hai galego de lei
que non sinta a Rosalía,
dentro da ialma e do peito,
no máis puro sentimento
no agarimo dunha nai
e no susurrar do vento.
Vive, a nosa Rosalía,
vive nos ríos e as fontes,
vive nos niños dos páxaros
e en esas prácidas noites!
Vive no mar de Galiza
nos seus arriscados homes 
porque Rosalía é Galicia,
e Galicia, nunca morre!

Logo,o,o díxenlle, bueno, eso que vos dixen a vós: "Teño a Rosalía casada con Curros". E, o de Curros, o de Currros si, levaba metralla.  

Poeta, ti, antr'os poetas
fuches, eres e serás
home dunha soia verba
que non lle teme á verdá. 
Por eso fuches o mártir
dos que minten sin piedá,
deses lobos disfrazados 
co ese pelexo de lan.
Aloubado Curros seias,
o da Virxen do Cristal,
o Curros da igrexa fría,
o das triadas sin par.
A ti, Curros, que nos mostras
o bon Deus mirando o chan 
e, ao ver tantas inxustizas,
soio pudo el esclamar:
Si é que eu fixen este mundo,
diaño, pódesme levar!

Antonio Reigosa: ((Ri)) Eso foi ese día?
Luz Fandiño: Ese día. E,e,e García-Sabell: "Ai, Luz, tesnos que deixar, tesnos que pasar unha copia de eses dous poemas". Si, espera, espera. Velaí: "Pero que memoria tes!". Digo: "Si, dotor porque (...) porque os que decimos defender a Galicia, e promulgar a nosa cultura i a nosa fala, se non o faguemos todo en galego,o,o". (...) Todo ía!
Antonio Reigosa: Si, si. 
Luz Fandiño: "Non faguemos ren". 
Bueno, el arre que quería que eu tuteáraos. Ves ti? O respeto non é,é,é non é o usté. Eh? E,e,e logo,o,o digo: "Porque eu lémbrome, dotor, cando usté dou a,a,a a conferencia en Bos Aires, no salón de Castelao,o,o e que dixo: "De nada lle sirve a moitos galegos si non levan (Ah!) levar tíduos na ba/ billeteira se non levan galeguidade, galeguidade e galeguidade".

Gravación feita o 2 de abril de 2018 en Santiago de Compostela, co financiamento da Consellería de Cultura e da Deputación Provincial da Coruña.