¿Sofren porque están tolos ou están tolos porque sofren? preguntaba a voz en off dunha arrebatada película de loucura e de amor. Creo que a resposta está clara: están tolos porque sofren. E sofren, seguramente, porque teñen medo. Pero eu iría máis lonxe: ¿teñen medo ou temos medo?  Porque,¿hai alguén acaso que non teña medo? Eu téñoo, desde logo. Din que un pode entolecer tamén de medo, enfatizaba a voz poética de Agustín García Calvo. Se cadra isto ten que ver con ese verso de Alfonso Pexegueiro que di: «Loucura: forma de nós». E eu diría: tolemia, que nos rozas, que nos das forma, que nos moldeas, que nos afirmas e nos balanceas, estamos en ti porque ti estás en nós. ¿Acaso é a tolemia o lado escuro das nosas vidas? Demencia é a de ollos esquivos e mirada fuxidía, identificaba Erasmo de Rotterdam.
A loucura é múltiple e posúe moitas formas, pero todas nos rondan, sempre. Conviven connosco. E non hai unha única loucura. Hai moitas loucuras. A máis característica é esa á que Silvia Plath se refire dicindo que «un tolo non é senón as ideas correntes dunha persoa pero ben pechadas nunha cabeza, coma nunha campá de cristal. O mundo non pasa a través dela e acabouse». A poética da tolemia de John Berger non se afasta moito desa idea: «A tolemia non é un camiño equivocado; é a follaxe que cobre os camiños», asegura. Pero, ademais, hai outra forma de loucura que nos é tremendamente familiar. E esa debuxámola nós. Provén dese vento que sopra desde as entrañas da cultura urbana contemporánea e que nos arrastra entre as follas invisibles dunha neurose colectiva. Aí é onde máis estamos todos. Onde máis estamos tolos. Porque nos é tan contemporánea como superflua. Logo, Berger continúa: «todos en Saint Valéry precisan dalgún tipo de tolemia para recobrar o equilibrio tras o naufraxio. É como camiñar cun bastón. A tolemia é a terceira perna». En Berger, Saint Valéry é a nada dos que na nada habitan e nada teñen. ¿Acaso é posible esconxurar a loucura nun mundo onde predomina a inxustiza, a fame, a guerra, a desigualdade, o machismo, o racismo e a voracidade da acumulación? En palabras de Leopoldo María Panero, «os anxos cabalgan a lombos dunha tartaruga e o destino dos homes é guindarlle pedras á rosa».
Pero a loucura é unha encrucillada con saídas. !Oh suplícocho, dime como sobreviviremos todos á nosa tolemia! berraba angustiado o escritor xaponés Kenzaburo Oé desde as letras da súa escrita. Pero Léolo, o maxistral personaxe cinematográfico de Jean Claude Lauzone aportábanos a unha pista. «Porque soño, eu non o estou». Eu, porque soño, e porque escribo, tampouco o estou. Soñade, porque o soño é sempre unha forma de salvación.